56 659 48 00
Pojęcie „profilaktyka” obejmuje działania zmierzające do zapobiegania chorobom oraz wczesne wykrywanie i leczenie schorzeń w stadiach dających szansę na całkowity sukces terapii i przywrócenie zdrowia.
W ginekologii największe znaczenie ma profilaktyka w zakresie chorób nowotworowych.
Obecnie w Polsce stwierdza się około 4 tysięcy nowych zachorowań na nowotwory szyjki macicy. Doświadczenia krajów, które wprowadziły wiele lat temu powszechne programy profilaktyki raka szyjki dowodzą, że większości tych zachorowań można uniknąć.
Rak szyjki macicy jest chorobą o szczególnych właściwościach i dlatego profilaktyka ma tak duże znaczenie w walce z tym problemem.
Choroba rozwija się bardzo wolno, z reguły przez wiele lat nie daje żadnych objawów, a poprzedzona jest stanami przednowotworowymi, które można łatwo wykrywać i leczyć.
Możliwe działania obejmują tutaj profilaktykę pierwotną – szczepienia przeciwko onkogennym typom wirusów HPV. Wirusy takie, bardzo powszechne wśród ludzi, przenoszone drogą płciową, są najważniejszym czynnikiem powodującym powstawanie raka szyjki. Zastosowanie cyklu szczepień, szczególnie u młodych kobiet przed rozpoczęciem współżycia seksualnego, może uchronić je przed rozwojem tego nowotworu po wielu latach.
Ogromne znaczenie ma także profilaktyka polegająca na badaniach cytologicznych. Jest to niebolesne pobranie złuszczonych komórek z powierzchni szyjki macicy i ocena ich pod mikroskopem. Cytologia należy do tak zwanych badań screeningowych (inaczej przesiewowych) – o to znaczy, że powinna być wykonywana powszechnie i regularnie w pewnej grupie wiekowej kobiet (w okresie dojrzałości od rozpoczęcia współżycia płciowego do wieku podeszłego). Badanie cytologiczne nie pozwala postawić dokładnego rozpoznania, ale oddziela osoby zdrowe od tych, które wymagają dalszej diagnostyki medycznej. Ostateczna diagnoza polega na mikroskopowej ocenie pobranych skrawków tkanek. Dzięki regularnie wykonywanej cytologii można zidentyfikować i następnie leczyć kobiety ze stanami przednowotworowymi, u których groźna choroba może rozwinąć się dopiero po długim czasie. Można także rozpoznać bezobjawowe, wczesne postacie nowotworów w stadiach możliwych do całkowitego wyleczenia.
Innym bardzo ważnym screeningowym badaniem jest mammografia – obrazowanie gruczołów piersiowych za pomocą promieni Roentgena. Regularnie wykonywana mammografia po 45.-50. roku życia wraz z samodzielnym badaniem piersi przez kobiety i okresową kontrolą lekarską pozwala wykryć nowotwory sutka we wczesnych stadiach dających dobre rokowania przy oszczędzającym, małoinwazyjnym leczeniu.
Ważne znaczenie w profilaktyce nowotworów ma także ultasonograficzne obrazowanie narządu rodnego sondami dopochwowymi. Dzięki ultrasonografii można wstępnie zdiagnozować wiele stanów przednowotworowych i wczesne nowotwory błony śluzowej macicy, gdy nie ma jeszcze żadnych objawów klinicznych.
Badanie takie, wraz z oznaczaniem pewnych substancji z krwi (tak zwanych markerów nowotworowych), ma również duże znaczenie w wykrywaniu wczesnych postaci nowotworów jajników.
Chociaż nie ma do tej pory badań, które byłyby proste, tanie, niekłopotliwe, możliwe do powszechnego przeprowadzania i wykluczające wszystkie groźne choroby, to jednak warto korzystać z dostępnych badań profilaktycznych, dających szansę wielu ludziom na cieszenie się dłuższym życiem w pełnym zdrowiu.
W Szpitalu Specjalistycznym Matopat wykonujemy wszystkie opisane badania za wyjątkiem mammografii.
Autor artykułu: Dr n. med. Michał Szymański, specjalista położnictwa i ginekologii, seksuolog.
