56 659 48 00
Kogo dotyczy?
Nietrzymanie moczu jest powszechnym i kosztownym problemem zdrowotnym. U mężczyzn występuje ono znacznie rzadziej niż u kobiet. Zazwyczaj jego występowanie u mężczyzn jest następstwem zabiegów chirurgicznych, jednak niektórzy chorzy z przerostem gruczołu krokowego traktują kropelkowy wyciek moczu z cewki, występujący przy przepełnionym pęcherzu, również jako nietrzymanie moczu. Występuje ono także u chorych, u których wskutek różnych chorób dochodzi do nieprawidłowego unerwienia pęcherza (neurogenna dysfunkcja pęcherza), w przypadku wad rozwojowych narządów moczowych oraz w przypadku mechanicznego uszkodzenia cewki i zwieracza.
Jak już wspomniano, najczęściej nietrzymanie moczu u mężczyzn związane jest z leczeniem operacyjnym. Adenomektomia i prostatektomia radykalna niszczy zwieracz bliższy cewki, a trzymanie moczu zapewniają zwieracz dalszy i zwieracz zewnętrzny.
Często pooperacyjne nietrzymanie moczu ma charakter przejściowy. Ze szczegółowych badań przeprowadzonych u pacjentów po radykalnej prostatektomii wynika, że po usunięciu cewnika w 1. dobie 10% chorych prawidłowo trzyma mocz, w 14. dobie – 35% chorych, po 30 dniach, 2 miesiącach, 4 miesiącach i po roku odpowiednio 47%, 65%, 81%, 94%.
Objawy nietrzymania moczu.
Objawy nietrzymania moczu zawarte są w definicji Międzynarodowego Towarzystwa Kontynencji dotyczącej tej choroby. Nietrzymanie moczu definiowane jest jako niekontrolowany wyciek moczu z cewki moczowej stanowiący problem estetyczny, higieniczny i społeczny. Dochodzi do niego w trakcie napięcia mięśni tłoczni brzusznej, w czasie wysiłku lub kaszlu, a w cięższych postaciach również w czasie spoczynku oraz w nocy. Dodatkowo może pojawiać się poczucie obniżonej wartości chorego, izolacja od społeczeństwa, depresje wymagające porady psychologa. Nietrzymanie moczu stanowi więc ważny problem interdyscyplinarny, będący wyzwaniem współczesnej medycyny i psychologii.
Diagnostyka nietrzymania moczu
Postępowanie diagnostyczne u chorych z nietrzymaniem moczu po leczeniu operacyjnym gruczołu krokowego powinno być szczegółowe i obiektywne. Nie należy wykonywać intensywnych badań we wczesnym okresie pooperacyjnym (3-6 miesięcy), ponieważ spontaniczna poprawa nie jest taka rzadka.
Szczegółowa historia choroby uwzględniająca choroby metaboliczne, choroby OUN, dokładne badanie kliniczne i badania laboratoryjne zawierające ustalenie funkcji nerek i badanie bakteriologiczne są konieczne.
Badaniem weryfikującym, niezbędnym w diagnostyce pooperacyjnego nietrzymania moczu, jest badanie urodynamiczne. Badanie to polega na czynnościowej obserwacji zachowania dolnych dróg moczowych zarówno w fazie wypełniania pęcherza, jak i w fazie mikcji.
Postacie nietrzymania moczu
Badanie urodynamiczne umożliwia dokładny wgląd w czynność systemów zwieraczowych cewki.
Rozróżnia się trzy zasadnicze typy uszkodzeń dystalnego aparatu zwieraczowego cewki:
Typ I – uszkodzona jest tylko ta część zwieracza dalszego, która zbudowana jest z mięśni gładkokomórkowych. Trzymanie moczu uzależnione jest od zwieracza zewnętrznego cewki. Chory może dobrowolnie przerwać strumień moczu w czasie mikcji.
Typ II – uszkodzony jest zwieracz zewnętrzny cewki, natomiast mięśniówka cewki sterczowej jest sprawna. Chory nie może dowolnie przerwać strumienia moczu, jeśli rozpoczął już mikcję.
Typ III – przyczyną jest równoczesne uszkodzenie mięśniówki tylnej cewki oraz zwieracza zewnętrznego. Chory zupełnie nie utrzymuje moczu i nie jest w stanie dobrowolnie rozpocząć mikcji ani jej zakończyć.
Postępowanie u mężczyzn z nietrzymaniem moczu.
Leczenie tego schorzenia powinno być prowadzone w wyspecjalizowanych ośrodkach dysponujących odpowiednimi możliwościami diagnostycznymi (badanie urodynamiczne) oraz zapleczem zabiegowym. Stosowanie cewnika wewnętrznego, np. Foley'a, do odprowadzenia moczu wydaje się nieuzasadnione, gdyż prowadzi do zakażenia dróg moczowych i innych powikłań. Bardziej zasadne jest tu stosowanie cewnika zewnętrznego typu Uridon połączonego za pomocą tuby przypominającej prezerwatywę z prąciem, od której biegnie dren do worka na mocz. Wyspecjalizowane ośrodki oferują np. implantację sztucznego zwieracza cewki moczowej, zapewniającą trzymanie moczu oraz poprawę jakości życia. Kluczem do sukcesu jest postawienie prawidłowej diagnozy możliwej dzięki badaniu urodynamicznemu oraz zastosowanie właściwej strategii leczenia.
Za nietrzymanie moczu uważa się niekontrolowane oddawanie moczu sprawiające problemy natury higienicznej i socjalnej. Powszechne jest przekonanie, że problem ten dotyczy głównie osób starszych i jest konsekwencją starzenia się. Nie jest to do końca prawdą.
